ریسک فاکتورها یا عوامل خطر ابتلا به سرطان پستان

ریسک فاکتور یا عامل خطر به هر چیزی که احتمال ابتلا به سرطان را در فرد افزایش دهد گفته میشود. اگر چه ریسک فاکتورها عمدتا بر پیشرفت سرطان اثر گذارند، اما بطور مستقیم باعث ایجاد سرطان نمی شوند. مثلا بعضی افراد با چندین ریسک فاکتور هرگز مبتلا به سرطان نمی شوند، در حالی که بعضی دیگر بدون هیچ گونه ریسک فاکتوری سرطان می گیرند. شناخت ریسک فاکتورهای خود و صحبت با پزشکتان درمورد آنها، به شما کمک میکند اطلاعات بیشتری درمورد سبک زندگی و مراقبت های سلامتی داشته باشید.

اکثر سرطان های سینه اسپورادیک یا تک گیر هستند، به این معنی که بوسیله ی آسیب اتفاقی به ژن های شخص بعد از تولد ایجاد میشوند. در این گونه موارد خطر انتقال ژن بیمار به فرزندان وجود ندارد.

شیوع سرطان پستان ارثی

سرطان های پستان ارثی کمتر شایعند و حدود 5 تا 10 درصد از سرطان ها را تشکیل می دهند. سرطان های ارثی وقتی رخ می دهند که تغییرات ژنی موسوم به جهش در یک خانواده، از والدین به فرزندان منتقل می شود. بسیاری از جهش ها در تومورها ژن ها را سرکوب میکنند؛ مثل ژن BRCA1 و BRCA2. این ژن ها بطور معمول سلول ها را از رشد بیش از حد و تبدیل شدن به سرطان محافظت می کنند. اما وقتی جهش پیدا کنند، می توانند منجر به رشد خارج از کنترل شوند.

وقتی ریسک ابتلا به سرطان پستان خود را در نظر گرفتید، مهم است بدانید با وجود اینکه ریسک فاکتورهای متعدد در ابتلا به سرطان پستان نقش دارند، اما اکثر خانم های مبتلا به سرطان پستان، هیچ ریسک فاکتور شناخته شده و یا سابقه ی فامیلی این سرطان را نداشته اند. این بدان معناست که همه ی خانم ها باید نسبت به تغییرات پستان هایشان حساس باشند. آنها هم چنین باید با پزشکشان در مورد معاینات منظم پستان ها توسط پزشک و انجام ماموگرام صحبت کنند. ماموگرام یک عکس رادیوگرافی از پستان است که میتواند توده های کوچکی که قابل لمس نیستند را نشان دهد.

فاکتورهای افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان

فاکتورهای زیر می تواند خطر ابتلا به سرطان پستان را در یک خانم افزایش دهد:

سن :

خطر ابتلا به سرطان پستان با افزایش سن افزایش می یابد و اکثر سرطان ها بعد از سن 50 سالگی ایجاد می شوند.

سابقه ی شخصی سرطان پستان :

شخصی که سابقه ی سرطان پستان در یکی از سینه هایش داشته ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان پستان در سینه ی مقابل دارد.

سابقه ی فامیلی سرطان پستان :

سرطان پستان ممکن است در هر یک از این شرایط در فامیل بروز کند:

• وجود یک خانم یا بیشتر در فامیل که سرطان پستان در سن 45 سالگی یا سنین کمتر تشخیص داده شده باشد.
• وجود یک خانم یا بیشتر مبتلا سرطان پستان در سن 50 سالگی به همراه سابقه ی فامیلی یک  سرطان دیگر مثل سرطان پروستات، ملانوم و سرطان پانکراس.
• وجود سرطان پستان و/یا تخمدان در نسل های مختلف یک سمت خانواده؛ برای مثال هم مادربزرگ پدری و هم عمه سرطان پستان/تخمدان داشته باشند.
• خانمی که برای دومین بار در همان سینه یا سینه ی مقابل تشخیص سرطان پستان داده شده یا خانمی که سرطان سینه و تخمدان را باهم داشته باشد.
• وجود فامیل مرد تشخیص داده با سرطان پستان
• داشتن سابقه ی سرطان پستان، تخمدان، پروستات و/یا سرطان پانکراس در سمت پدری یا مادری.
• داشتن اصل و نسب یهودی اشکنازی.

اگر در فامیل یکی از شرایط بالا را دارید حتما با پزشکتان در میان بگذارید. چون این میتواند نشانه ای از انتقال جهش های ژنی سرطان پستان ارثی، مثل ژن BRCA1 و BRCA2 در فامیل شما باشد. (ریسک ارثی/ استعداد ژنتیکی را در زیر ببینید)

وقتی به سابقه ی فامیلی نظر میشود، مهم است که سوابق سمت پدری را هم در نظر داشته باشید. سمت پدری به اندازه ی سمت مادری در تعیین ریسک شخصی شما برای سرطان پستان مهم است.

ریسک ارثی/ استعداد ژنتیکی :

همچون سایر سرطان ها، ژن های ارثی متعددی مرتبط با افزایش خطر سرطان پستان وجود دارد. BRCA1 و BRCA2 شایعترین جهش های ژنی شناخته شده هستند. جهش های این ژن ها با افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان و تخمدان و هم چنین انواع دیگر سرطان مرتبط هستند. اگر یک مرد این جهش ها را داشته باشد، خطر ابتلا به سرطان پستان در وی همچون سرطان پروستات و سایر سرطان ها، افزایش می یابد. می توانید درباره ی سرطان پستان و تخمدان ارثی، در برگه ی توضیحات یک صفحه ای یا در راهنمای دقیق تر این وبسایت اطلاعات بیشتری کسب کنید.

سایر جهش های ژنی یا بیماری های ارثی زیر می توانند ریسک ابتلا به سرطان پستان را در فرد افزایش دهند. این موارد خیلی کمتر از BRCA1 یا BRCA2 شایعند و خطر ابتلا به سرطان پستان را هم به اندازه ی این ژن ها افزایش نمی دهند:

• سندرم لینچ(Lynch Syndrome)، مرتبط با ژن های MLH1, MSH2, MSH6,  و PMS2
• سندرم کودن(Cowden Syndrome یا CS) مرتبط با ژن PTEN
• سندرم لی فرامنی(Li-Fraumeni Syndrome  یا LFS) مرتبط با ژن TP53
• سندرم پوتز-جگرز(Peutz-Jeghers Syndrome یا PJS) مرتبط با ژن STK11
• آتاکسی تلانژکتازی(Ataxia Telangiectasia یا A-T) مرتبط با ژن ATM
• سرطان معده ی ارثی مرتبط با ژن CDH1
• ژن PALB2
• ژن CHEK2

علاوه بر این موارد ژن های دیگری هم وجود دارد که میتواند منجر به افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان شود. تحقیقات برای یافتن سایر ژنها در حال انجام است. هم چنین تحقیقات بیشتری برای درک چگونگی این اثرگذاری بر فرد مورد نیاز است. برای مثال یک شخص میتواند یک جهش ژنی را به ارث ببرد، اما به سرطان پستان مبتلا نشود.

تست ژنتیکی از طریق خون برای بررسی جهش های شناخته شده مثل BRCA1 و BRCA2 و سایر ژن های مرتبط با سندرم های ارثی در دسترس می باشد. ممکن است پزشک شما تستی به نام “آزمون پانل” را به شما پیشنهاد دهد. آزمون پانل در یک زمان واحد به بررسی چندین جهش ژنی متفاوت میپردازد. آزمون های پانل متفاوتی وجود دارد که پزشکتان ممکن است پیشنهاد کند. هرچند این تستها برای همه توصیه نمیشود و تنها پس از اینکه شخص مشاوره ی ژنتیکی مناسبی دریافت کرد پیشنهاد می شوند.

اگر یک خانم متوجه شود که جهش ژنتیکی را دارد، اقداماتی وجود دارد که می تواند انجام دهد تا احتمالا خطر ابتلا به سرطان پستان و تخمدان کاهش یابد. (مطلب پیشگیری را ببینید)

 این شخص ممکن است به برنامه ی غربالگری متفاوت با جمعیت عمومی نیاز داشته باشد، مثل انجام آزمایشات بیشتر، شروع غربالگری در سنین پایین تر یا دادن تستهای غربالگری متفاوت.

سابقه ی شخصی سرطان تخمدان :

جهش های ژنی BRCA1 و BRCA2 قویا خطر ابتلا به سرطان پستان و تخمدان را افزایش میدهند. بنابراین خانمی که به سرطان تخمدان ارثی ناشی از جهش ژنی BRCA مبتلا شده، خطر بالای ابتلا به سرطان پستان را هم دارد. ولی خانم های با سرطان پستان که جهش های ژنی BRCA1 و BRCA2 را به ارث نبرده اند، ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان تخمدان ندارند.

قاعدگی زودرس و یائسگی دیررس :

زنانی که قاعدگی آنها قبل از سنین 11 تا 12 سالگی شروع شده یا یائسگی بعد از سن 55 سالگی داشته اند، در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان پستان هستند. دلیل این امر این است که سلول های بافت پستان در این افراد به مدت طولانی تری در معرض هورمون های استروژن و پروژسترون قرار گرفته است. استروژن و پروژسترون هورمونهایی در بدن زنان هستند که صفات ثانویه ی جنسی مثل رشد پستان ها و بارداری را کنترل می کنند و تولید آنها در بدن با افزایش سن بخصوص در حوالی یائسگی کاهش می یابد. قرار گرفتن طولانی مدت در معرض این هورمونها خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش میدهد.

زمان بارداری :

زنانی که اولین بارداریشان بعد از سن 35 سالگی بوده یا افرادی که هرگز یک بارداری کامل نداشته اند، ریسک بالاتری برای ابتلا به سرطان پستان دارند. بارداری سلول های پستان را به مراحل نهایی خود سوق میدهد و میتواند در برابر سرطان پستان محافظت کننده باشد.

جایگزینی هورمونی بعد از یائسگی :

استفاده از استروژن و پروژستین درهورمون درمانی بعد از یائسگی، جایگزینی هورمونی نامیده می شود؛ اگر طی5 سال اخیر یا چندین سال متوالی از جایگزینی هورمونی استفاده شده باشد، خطر ابتلا به سرطان پستان افزایش می یابد. در واقع میزان سرطان های جدید تشخیص داده شده با کاهش تعداد زنانی که از درمان جایگزینی هورمونی پس از یائسگی استفاده کرده اند، به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.

هر چند در زنانی که نهایتا 5 سال فقط استروژن بدون پروژستین دریافت کرده اند (بدلیل جراحی برداشت رحم برای علت های دیگر) خطر ابتلا به سرطان پستان کمتر است.

قرصهای خوراکی جلوگیری از بارداری :

برخی از مطالعات نشان داده که قرصهای خوراکی جلوگیری از بارداری به میزان کمی ریسک سرطان پستان را بالا برده است، در حالی که برخی دیگر از مطالعات ارتباطی بین قرصهای جلوگیری از بارداری و سرطان پستان نشان نداده اند و تحقیقات در این زمینه هم چنان در حال انجام است.

نژاد و قومیت :

بدون در نظر گرفتن سرطان پوست و فارغ از نژاد، سرطان پستان شایعترین سرطان شناخته شده در میان زنان می باشد. به طور کلی زنان سفید پوست بیشتر از زنان سیاه پوست به سرطان پستان مبتلا می شوند ، اما در میان زنان جوانتر از 45 سال، سرطان پستان در زنان سیاه پوست شایعتر است. زنان سیاه پوست هم چنین در معرض خطر بالاترمرگ ومیر در اثر سرطان پستان نسبت به زنان سفید پوست قرار دارند. دلایل تفاوت در خطر مرگ و میر شامل تفاوت زیستی، شرایط مرتبط با سلامتی، و فاکتورهای اجتماعی و اقتصادی که دسترسی به مراقبت های بهداشتی را فراهم میکند می باشد.

زنان یهودی اشکنازی یا یهودیان اروپای شرقی بدلیل بالا بودن احتمال به ارث رسیدن جهش های ژنی BRCA در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان پستان قرار دارند. سرطان پستان در زنان اسپانیایی، جزایر آسیا/ اقیانوس آرام و زنان بومی آمریکا/ آلاسکا کمتر دیده می شود.

امکان تشخیص در مراحل پیشرفته تر سرطان و  تومورهای بزرگ در زنان اسپانیایی و سیاه پوست نسبت به سفید پوستان بیشتر است. هر چند زنان اسپانیایی بقای بیشتری نسبت به زنان سفید پوست دارند. تشخیص سرطان پوست در نسل دوم جزایر آسیا/ اقیانوس آرام و زنان اسپانیایی بدلیلی نامعلوم افزایش یافته است. هرچند این افزایش احتمالا مرتبط با تغییر رژیم غذایی و سبک زندگی مرتبط با زندگی در ایالات متحده می باشد.

هایپر پلازی آتیپیک پستان :

این تشخیص که به صورت سلول های غیرطبیعی ولی غیرسرطانی در بیوپسی پستان مشخص می شود، خطر ابتلا به سرطان پستان را در آینده افزایش میدهد. (قسمت تشخیص را ببینید)

LCIL :

LCIL به سلول های غیرطبیعی موجود در لوبولها یا غدد پستانی اشاره دارد. این بیماری سرطان محسوب نمی شود، اما تشخیص LCIL در یک پستان خطر ابتلای سمت مقابل به سرطان پستان پیشرفته را در آینده افزایش میدهد. اگر LCIL طی بیوپسی یافت شود ممکن است برای بررسی بیشتر سایر تغییرات برداشته شود (قسمت تشخیص را ببینید) و درمان های اضافی ممکن است توصیه شود. بهتر است با پزشکتان درمورد بهترین روش کنترل این وضعیت صحبت کنید.

تراکم پستان :

در یک بافت پستان متراکم ممکن است تشخیص تومور در تست های تصویربرداری معمول مثل ماموگرافی سخت باشد.( تشخیص را ببینید)  داشتن بافت پستان متراکم معمولا به این معناست که شما غدد و مجاری شیری و بافت حمایتی بیشتری نسبت به بافت چربی دارید.  تراکم پستان ممکن است در نتیجه ی سطوح بالاتر استروژن باشد و معمولا با افزایش سن کاهش می یابد. بعضی ایالت ها نیاز دارند که نتایج ماموگرافی اطلاعاتی درمورد میزان تراکم پستان در خانم های با پستان متراکم داشته باشد. محققان در حال بررسی اند که  آیا کاهش تراکم پستان میتواند منجر به کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان شود یا خیر.

فاکتورهای مرتبط با سبک زندگی :

مانند سایر سرطانها، مطالعات نشان داده که فاکتورهای متفاوتی در ارتباط با سبک زندگی ممکن است با پیشرفت سرطان پستان مرتبط باشد.

• وزن: مطالعات اخیر نشان داده که زنان یائسه ای که اضافه وزن دارند یا چاقند، در معرض خطر ابتلای بالاتری به سرطان سینه قرار دارند. هم چنین در این زنان شانس عود سرطان پس از درمان نیز بیشتر است.
• فعالیت فیزیکی: کاهش فعالیت فیزیکی با افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان و افزایش خطر عود پس از درمان مرتبط است. فعالیت فیزیکی منظم با کمک به حفظ وزن متعادل، کاهش سطح هورمون ها، و تغییرات در متابولیسم بدن یا فاکتورهای ایمنی ممکن است عاملی محافظت کننده در برابر سرطان پستان باشد.
• الکل: مطالعات اخیر نشان داده که مصرف بیش از 1 تا 2 لیوان نوشیدنی الکلی در روز شامل آبجو، شراب و… خطر ابتلا به سرطان پستان وعود مجدد سرطان پس از درمان را افزایش میدهد.
• غذا: تحقیقات قابل اطمینانی که نشان دهد خوردن یک غذای خاص یا مصرف نکردن بعضی غذاها موجب کاهش خطر ابتلا به سرطان پستان یا عود پس از درمان می شود، وجود ندارد. هرچند خوردن بیشتر میوه وسبزیجات و مصرف کمتر چربی های حیوانی فایده های سلامتی بسیاری دارد.
• عوامل اجتماعی اقتصادی: درتمای نژادها و قومیت ها زنان مرفه تر خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان پستان در مقایسه با زنان کم درامد تر دارند. دلیل این تفاوت نامعلوم است اما ممکن است مرتبط به تفاوت در رژیم غذایی، تماس های محیطی، و سایر ریسک فاکتورهایی مثل تراکم پستان باشد. در زنان فقیر احتمال تشخیص سرطان در مراحل پیشرفته تر و نیز احتمال مرگ و میر آنها در اثر سرطان پستان در مقایسه با زنان مرفه تر بیشتر می باشد. این ممکن است مرتبط به فاکتورهای متعددی از جمله سبک زندگی و سایر شرایط مرتبط با سلامتی مثل چاقی و ویژگی های زیستی تومور، دسترسی به مراقبت های سلامتی و در دسترس بودن درمان باشد.
• مواجهه با رادیاسیون در سنین پایین : قرار گرفتن در معرض اشعه ی یونیزان در سنین پایین ممکن است خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد. برای مثال، رادیاسیون درمانی به قفسه ی سینه برای درمان لنفوم هوچکین ممکن است خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش دهد.

مقادیر بسیار اندک اشعه که شخص در هنگام ماموگرافی دریافت میکند، منجر به افزایش خطر ابتلا به سرطان پستان نمی شود.

اطلاع شخص از خطر ابتلا به سرطان پستان

ابزارهای متعدد ارزیابی خطر سرطان پستان برای کمک به خانم هایی که می خواهند میزان خطر ابتلای خود را محاسبه کنند، ایجاد شده است. بهترین موردی که مطالعه شده مدل Gail است که در وبسایت www.cancer.gov/ در دسترس می باشد. پس از وارد کردن اطلاعاتی مثل نژاد/قومیت، برنامه خطر ابتلا به سرطان پستان مهاجم طی 5 سال یا در تمام طول زندگی را محاسبه می کند. بدلیل اینکه این برنامه در مورد ابتلای بستگان درجه یک به سرطان پستان بدون مشخص کردن سن سوال می پرسد، این برنامه بهترین عملکرد را در زنان فاقد خطر سرطان پستان ارثی دارد. برای بعضی زنان، راه های دیگر برای تعیین خطر ابتلا به سرطان پستان مناسب تر است. برای مثال برای یک خانم با سابقه ی فامیلی سرطان پستان، مشاوره با یک متخصص ژنتیک می تواند گزینه ی بهتری باشد.

مهم است که با پزشکتان در مورد چگونگی اطلاع از خطر ابتلا به سرطان پستان و شیوه های کاهش خطر یا پیش گیری از ابتلا صحبت کنید. (برای اطلاع بیشتر در این مورد قسمت بعد را مطالعه کنید)