مرحله بندی سرطان پستان

در این بخش خواهید دانست که پزشکان چگونه رشد یا انتشار سرطان را بوسیله ی مرحله بندی توضیح می دهند.

مرحله بندی روشی است که برای توضیح محل قرارگیری سرطان، میزان رشد آن، و اینکه آیا به جایی انتشار داشته یا خیر استفاده می شود. پزشکان از تست های تشخیصی برای فهمیدن مرحله ی سرطان استفاده می کنند و بنابراین مرحل سرطان ممکن است تا پایان انجام تست های تشخیصی مشخص نباشد. دانستن مرحله ی سرطان به پزشک کمک می کند که بهترین نوع درمان را انتخاب کرده و پیش آگهی بیماری از جمله شانس بهبودی را بهتر بداند. برای انواع مختلف سرطان، مرحله بندی مختلفی وجود دارد.

سیستم مرحله بندی TNM

شایعترین روشی که پزشکان برای مرحله بندی تومور استفاده میکنند روش TNM می باشد. آنها با استفاده از نتایج تست های تشخیصی و تصویربرداری به سوالات زیر پاسخ می دهند:

• T(Tumor): اندازه ی تومور اولیه چقدر است؟ در چه محلی قرار گرفته است؟
• N(Node) یا گره ی لنفاوی: آیا تومور به غدد لنفاوی منتشر شده است؟ اگر بله کدام غدد و به چه تعداد؟
• M(Metastasis) یا متاستاز: آیا سرطان در سایر قسمت های بدن منتشر شده است؟ اگر بله کجاها و چه اندازه؟

ترکیب این پاسخ ها برای تعیین مرحله ی بیماری هر شخص استفاده می شود.

5 مرحله وجود دارد:

مرحله ی صفر که به معنی سرطان مجاری درجای غیرمهاجم (DCIS) می باشد و مراحل یک تا چهار که برای سرطان پستان مهاجم به کار می روند. مرحله بندی یک روش رایج برای توصیف تومور می باشد، بنابراین پزشکان می توانند با همکاری یکدیگر بهترین درمان را انتخاب کنند.

مرحله بندی می تواند بالینی یا پاتولوژیکی باشد. مرحله بندی بالینی بر اساس تست هایی که قبل از جراحی انجام شده از جمله معاینات فیزیکی، ماموگرافی، سونوگرافی و ام آر آی می باشد. مرحله بندی پاتولوژیکی براساس آنچه حین عمل از بافت پستان و غددلنفاوی برداشته می شود، است که نتایج معمولا چندروز بعد از جراحی آماده می شوند که این نوع مرحله بندی عموما اطلاعات بیشتری برای تعیین پیش آگهی شخص فراهم میکند.

در زیر جزئیات بیشتر در مورد هر بخش از سیستم TNM در تشخیص سرطان پستان آورده شده است:

T برای تومور:

در سیستم TNM حرف T به همراه یک عدد از 0-4 برای نشان دادن اندازه و محل تومور استفاده می شود. اندازه ی تومور می تواند برحسب سانتی متر یا میلی متر باشد. یک سانتی متر تقریبا برابر با عرض یک مداد یا خودکاراستاندارد می باشد.

مرحله ی تومور میتواند به گروه های کوچکتر تقسیم شود که به توضیح تومور با جزئیات بیشتر منجر می شود. اطلاعات خاص در مورد مرحله ی تومور در زیر آورده شده است:

TX: به این معناست که تومور اولیه قابل ارزیابی نمی باشد.

T0: شواهدی به نفع سرطان در پستان مشاهده نمی شود.

Tis: به سرطان درجا اشاره دارد که به مجاری بافت پستان محدود می شود و به بافت های اطراف گسترش پیدا نکرده است. دو نوع سرطان پستان درجا وجود دارد:

• Tis(DCIS): DCIS یک نوع سرطان غیرمهاجم است، اما اگر برداشته نشود ممکن است بعدا به تومور مهاجم تبدیل شود. این نوع سرطان به این معناست که سلول های سرطانی در مجاری پستان ایجاد شده و از آنجا فراتر نرفته اند.
• Tis(Paget’s): بیماری پاژه ی نوک پستان یک نوع نادر از مراحل ابتدایی سرطان غیرمهاجم است که فقط در سلول های پوست نوک پستان (نیپل) وجود دارد. بعضی مواقع بیماری پاژه با نوع دیگری سرطان مهاجم همراهی دارد. اگر سرطان مهاجم وجود داشته باشد، بر حسب مرحله بندی تومورهای مهاجم طبقه بندی می شود.

T1: سایز تومور پستان در بیشترین قسمت آن 20 میلی متر یا کمتر می باشد که کمی از 1 اینچ کمتر است. این مرحله بر اساس اندازه ی تومور به 4 زیرگروه تقسیم می شود:

• T1 mi: اندازه ی تومور 1 میلی متر یا کوچکتر است.
• T1a: تومور از 1 میلی متر بزرگتر و مساوی یا کوچکتر از 5 میلی متر است.
• T1b: تومور از 5 میلی متر بزرگتر و مساوی یا کوچکتر از 10  میلی متر است.
• T1c: تومور از 10 میلی متر بزرگتر و مساوی یا کوچکتر از 20 میلی متر است.

T2: سایز تومور از 20 میلی متر بیشتر و از 50 میلی متر کمتر است.

T3: سایز تومور از 50 میلی متر بزرگتر است.

T4: تومور در یکی از گروه های زیر قرار می گیرد:

• T4a: یعنی تومور به دیواره ی قفسه ی سینه نفوذ کرده است.
• T4b: یعنی تومور به پوست راه پیدا کرده است.
• T4c: یعنی سرطانی که به قفسه ی سینه و پوست نفوذ کرده است.
• T4d: سرطان التهابی پستان می باشد.

N(Node) یا غده ی لنفاوی

N در سیستم TNM بیانگر غدد لنفاوی می باشد. غدد لنفاوی منطقه ای شامل:

• غدد لنفاوی واقع در زیر بغل که غدد لنفاوی “آگزیلاری” نامیده می شوند.
• غدد لنفاوی بالا و پایین استخوان ترقوه.
• غددلنفاوی زیر استخوان جناغ که غدد لنفاوی پستانی داخلی نامیده می شوند.

غدد لنفاوی سایر بخش های بدن، غدد لنفاوی دوردست نامیده می شوند. همانطور که بالاتر توضیح داده شد، اگر پزشک غدد لنفاوی را قبل از جراحی بر اساس معاینات فیزیکی و آزمایشات ارزیابی کند، حرف C به نشانه ی مرحله بندی بالینی در جلوی N قرار میگیرد و اگر غدد لنفاوی بعد از عمل چراحی بررسی شوند، که ارزیابی دقیق تری است، حرف P به نشانه ی مرحله بندی پاتولوژیک در جلوی N قرار میگیرد. اطلاعات زیر مرحله بندی پاتولوژیک را توضیح می دهد:

Nx: غدد لنفاوی قابل ارزیابی نیستند.

N0: یکی از دوحالت زیر می باشد:

• هیچ سرطانی در غدد لنفاوی یافت نشده است.
• فقط نواحی کوچکی از سرطان در غدد لنفاوی وچود دارد که اندازه ی آنها از 0.2 میلی متر کمتر است.

N1: سرطان به 1-3 غده ی لنفاوی زیربغلی و/یا غدد لنفاوی پستانی داخلی گسترش پیدا کرده است. اگر سرطان در غده ی لنفاوی بزرگتر از 0.2 میلی متر و کوچکتر از 2 میلی متر باشد به آن “میکرومتاستاتیک” می گویند.(N1 mi)

N2: سرطان به 4-9 غده ی لنفاوی زیربغلی گسترش پیدا کرده یا به غددلنفاوی پستانی داخلی گسترش پیدا کرده ولی به غددللنفاوی زیربغلی گسترش پیدا نکرده است.

N3: سرطان به 10 یا بیشتر از غدد لنفاوی زیربغلی گسترش پیدا کرده است و یا به غدد لنفاوی زیر استخوان ترقوه منتشر شده است. هم چنین ممکن است به غدد لنفاوی پستانی داخلی هم منتشر شده باشد. سرطان هایی که به غددلنفاوی بالای استخوان ترقوه به نام غددلنفاوی “سوپراکلاویکولار یا فوق ترقوه ای” منتشر شده اند هم در این دسته قرار می گیرند.

اگر سرطان به غدد لنفاوی رسیده باشد، دانستن محل غدد لنفاوی و تعداد آنها در انتخاب شیوه ی درمان به پزشک کمک می کند. پس از برداشت غدد لنفاوی زیربغلی در جراحی، متخصص پاتولوژی می تواند تعداد غدد لنفاوی درگیر را بفهمد. بطور معمول غذذ لنفاوی فوق ترقوه ای یا پستانی داخلی طی جراحی برداشته نمی شوند. اگر سرطان به این غدد لنفاوی گسترش پیدا کرده باشد، درمان هایی مثل رادیو تراپی یا اشعه درمانی، شیمی درمانی و هورمون درمانی قبل از جراحی استفاده می شوند.

M برای متاستاز

حرف M در سیستم TNM برای متاستاز دوردست استفاده می شود که به معنی گسترش سرطان به بافت های دیگر بدن می باشد و در این مرحله سرطان دیگر در مراحل اولیه نیست. برای اطلاعات بیشتر درمورد سرطان پستان متاستاتیک به لینک راهنمای سرطان پستان متاستاتیک مراجعه کنید.

Mx: متاستاز دوردست قابل ارزیابی نیست.

M0: سرطان منتشر نشده است.

M0(i+): شواهد بالینی یا تصویربرداری از متاستاز دوردست وجود ندارد اما سلول های تومور بصورت میکروسکوپی در خون، مغز استخوان یا غددلنفاوی که اندازه ی آنها بزرگتر از0.2 میلی متر نیست، یافت شده اند.

M1: شواهدی به نفع متاستاز در بخش دیگری از بدن وجود دارد، بدین معنی که سلول های سرطان پستان در یک اندام دیگر در حال تکثیرند.

گروه بندی مرحله ی سرطان

پزشکان بر اساس ترکیب تقسیم بندی T و N و M و درجه ی تومور و نتایج تست های گیرنده ی استروژن/گیرنده ی پروژسترون و HER2 مرحله ی سرطان را مشخص می کنند. این اطلاعات به تعیین پیش آگهی بیماری کمک می کند (بخش تشخیص را ببینید). روش ساده تر برای بیان مرحله ی سرطان پستان، استفاده از تقسیم بندی T و N و M می باشد که رویکرد مورد استفاده در زیر برای توصیف مراحل مختلف می باشد.

بیشتر بیماران برای فهمیدن مرحله ی دقیق سرطانشان نگرانند. پزشک بطور معمول چیزی حدود 5-7 روز بعد از جراحی که نتایج تست ها  قطعی شد، مرحله ی سرطان را تعیین می کند. وقنی که درمان سیستمیک یا شیمی درمانی قبل از جراحی انجام شود، به آن “درمان نئوادجوانت” می گویند و مرحله بندی سرطان به طریق بالینی مشخص می شود. پزشکان ممکن است سرطان مرحله ی 1 تا 2 A را مراحل اولیه و مرحله ی 2 B تا 3 را به عنوان سرطان پیشرفته ی محلی در نظر بگیرند.

مرحله ی 0:

در این مرحله سرطان فقط در مجاری پستان قرار دارد و به بافت های اطراف مجاری در پستان منتشر نشده است. به این مرحله سرطان پستان غیرمهاجم هم میگویند.(Tis, N0, M0)

مرحله ی 1A:

تومور مهاجم کوچک است و به غدد لنفاوی منتشر نشده است.(T1, N0, M0)

مرحله ی 1B:

سرطان به غدد لنفاوی با اندازه ی بین0.2-2 میلی متر گسترش پیدا کرده است. در این مرحله هیچ توده ای در پستان وجود ندارد و یا اگر وجود داشته باشد اندازه ی آن 20 میلی متر یا کمتر است.(T0یا T1، N1 و  M0)

مرحله ی 2A:

هر یک از شرایط زیر مرحله ی 2A محسوب می شود:

• توده ای در پستان وجود ندارد، اما سرطان به 1-3 غده ی لنفاوی زیربغلی منتشر شده است ولی به بخش های دیگر بدن منتشر نشده است.(T0 و N1 و M0)
• تومور با اندازه ی 20 میلی متر و کمتر در پستان وجود دارد و به غدد لنفاوی زیربغلی منتشر شده است.(T1و N1 و M0)
• اندازه ی تومور بزرگتر از 20 میلی متر و کوچکتر از 50 میلی متر است و به غدد لنفاوی زیربغل منتشر نشده است.(T2 و N0 و M0)

مرحله ی 2B:

هر یک از شرایط زیر مرحله ی 2B محسوب می شود:

• اندازه ی تومور بین 20-50 میلی متر است و به 1-3 غده ی لنفاوی زیربغلی منتشر شده است.(T2 و N1 و M0)
• اندازه ی تومور بیشتر از 50 میلی متر است اما به غدد لنفاوی زیربغلی منتشر نشده است. (T3 و N0 و M0)

مرحله ی 3A:

سرطان باهر اندازه ای به 4-9 غده ی لنفاوی زیربغلی یا غدد لنفاوی پستانی داخلی منتشر شده ولی به سایر قسمت های بدن گسترش نیافته است.(T0، T1، T2 یا T3، N2، M0). هم چنین توموری با اندازه ی بزرگتر از 50 میلی متر که به 1-3 غده  یلنفاوی زیربغلی منتشر شده هم در این مرحله قرار می گیرد.(T3، N1 و M0)

مرحله ی 3B:

تومور به دیواره ی قفسه ی سینه گسترش پیدا کرده یا موجب تورم و زخم پستان شده که سرطان پستان التهابی نامیده می شود. در این مرحله سرطان می تواند به حداکثر 9 غده ی لنفاوی زیربغلی یا غددلنفاوی پستانی داخلی منتشر شده یا نشده باشد. در این مرحله سرطان هنوز سایر قسمت های بدن را درگیر نکرده است.(T4، N0 N1 یا N2 و M0)

مرحله ی 3C:

تومور با هر اندازه ای که 10 یا بیشتر غده ی لنفاوی زیربغلی، غده ی لنفاوی پستانی داخلی و/یا غده ی لنفاوی زیر استخوان ترقوه را درگیر کرده باشد. در این مرحله سرطان هنوز سایر قسمت های بدن را درگیر نکرده است.(هر T ای، N3 و M0)

مرحله ی 4 یا متاستاتیک:

تومور با هراندازه ای که سایر قسمت های بدن مثل استخوان ها، ریه، مغز، کبد، غدد لنفاوی دوردست یا قفسه ی سینه را درگیرکرده باشد.(هر T ای، هر N ای و M1). تشخیص سرطان پستان درحالی که در مرحله ی متاستاتیک قرار دارد حدود 6 درصد کل موارد را تشکیل می دهد که سرطان پستان متاستاتیک “دنو وو” نامیده می شود. بطور شایعتر، سرطان پستان متاستاتیک پس از تشخیص قبلی سرطان پستان در مراحل اولیه، مشاهده می شود. در لینک سرطان پستان متاستاتیک می توانید در این باره بیشتر بدانید.

سرطان راجعه:

سرطان راجعه به سرطانی گفته می شود که پس از درمان برمی گردد و بصورت محلی، منطقه ای و/یا دوردست توصیف می شود. در صورت بازگشت سرطان، یک دور دیگر آزمایش باید انجام شود تا به میزان گستردگی عود تومور پی ببرند. این آزمایش و اسکن ها اغلب مشابه آنهایی است که در زمان تشخیص اولیه انجام شده اند.

مطالب با مجوز دانشکده ی جراحان آمریکایی در شیکاگو ایلینویز استفاده شده اند. منبع اصلی اطلاعات کتابچه ی راهنمای مرحله بندی سرطان AJCC، هشتمین نسخه که در سال 2017 توسط انتشارات بین المللی اسپرینگر منتشر شده، می باشد. اطلاعات درمورد مرحله بندی درمان به پزشک کمک می کند که یک شیوه ی درمانی بخصوص را انتخاب کند. بخش بعدی این راهنما انواع درمان می باشد.